Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

Kto choruje na POChP?

W zdecydowanej większości przypadków POChP jest związane z nałogiem palenia tytoniu. Częściej chorują na nią mężczyźni, a początek objawów zaczyna się zwykle po 40. roku życia. Według szacunków WHO – POChP zajmuje 3. pozycję wśród najczęstszych przyczyn zgonów na świecie.

Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na POChP?

Czynniki ryzyka zachorowania na POChP możemy podzielić na dwie kategorie:

1. Czynniki osobnicze – czyli te, które związane są z tym jak żyjemy albo na co chorujemy:
   1. Palenie tytoniu to najważniejszy czynnik ryzyka, odpowiedzialny za rozwój ok. 8 na 10 przypadków POChP.
   2. Bierne wdychanie dymu tytoniowego.
   3. Genetycznie uwarunkowany niedobór α₁-antytrypsyny – <1% przypadków POChP.
   4. Przewlekłe zapalenie oskrzeli.
   5. Nadreaktywność oskrzeli i astma.
   6. Przebyta gruźlica płuc.
   7. Czynniki odpowiedzialne za obniżenie szczytowej czynności płuc.
   8. Zakażenie HIV.
2. Czynniki środowiskowe – czyli te związane z otoczeniem, w którym przebywamy:
   1. Narażenie zawodowe na pyły / związki chemiczne / opary.
   2. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
   3. Niski status społeczny i ekonomiczny.

Obecność tych czynników sprawia, że dana osoba ma WIĘKSZE ryzyko zachorowania na Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc, niż osoba, która nie posiada żadnego z wymienionych.

Czym jest zaostrzenie POChP?

Tym, czego najbardziej boimy się – jako lekarze – u pacjenta chorującego na POChP jest tak zwane “zaostrzenie”. To nic innego, jak występujące przez jakiś czas zwiększenie nasilenia duszności i/lub kaszlu z odkrztuszaniem plwociny w ciągu <14 dni, którym mogą towarzyszyć przyspieszony oddech lub rytm serca. Zaostrzenie często wiąże się z nasileniem procesu zapalnego w płucach i zapalenia w całym organizmie i zwykle trwa 7–10 dni, choć samo nasilenie objawów może się utrzymywać znacznie dłużej.

Co wywołuje zaostrzenie POChP?

• Najważniejszą i najczęstszą przyczyną zaostrzeń są zakażenia układu oddechowego (wirusowe lub bakteryjne). To też powód, dla którego osobom chorującym na POChP zaleca się regularne szczepienia ochronne, przeciwko grypie, COVID-19 czy pneumokokom.
• Wzrost zanieczyszczenia powietrza (np. pyłami, dwutlenkiem azotu, dwutlenkiem siarki).
• Przerwanie leczenia przewlekłego.

Przyczyna ⅓ ciężkich zaostrzeń POChP pozostaje nieznana.

Jak dzieli się zaostrzenie POChP?

Zaostrzenie POChP możemy sklasyfikować ze względu na jego intensywność i rodzaj wymaganego leczenia:

• lekkie – wystarczy stosowanie krótko działających leków rozkurczających oskrzela,
• umiarkowane – konieczne zastosowanie również antybiotyku i/lub sterydów.
• ciężkie – konieczna hospitalizacja, czyli leczenie w szpitalu.

Jak leczy się zaostrzenie POChP?

U każdego chorego z zaostrzeniem POChP należy zastosować lek wziewny rozszerzający oskrzela (krótko działający β₂-mimetyk – salbutamol + ew. lek przeciwcholinergiczny – bromek ipratropium). Można też wdrożyć leczenie preparatem złożonym, zawierającym oba te leki. U chorego z umiarkowanym zaostrzeniem dodatkowo włącza się leczenie sterydami, czasami dodaje się do tego również antybiotyki oraz leczenie tlenem.

Dlaczego chorych na POChP dzieli się na grupy?

Odpowiedź jest prosta – by dobrać im adekwatny rodzaj leczenia. Aby przydzielić pacjenta do odpowiedniej grupy, konieczne jest przeprowadzenie całościowej oceny POChP, której dokonuje się na podstawie:

• oceny stopnia ciężkości obturacji w spirometrii,
• oceny charakteru i nasilenia objawów podmiotowych,
• oceny ryzyka zaostrzeń,
• oceny współistnienia innych chorób.

Na podstawie oceny nasilenia objawów oraz ryzyka zaostrzeń wyodrębnia się 3 grupy chorych na POChP → A, B i E.  ​Opisany podział jest podstawą wyboru leczenia.

Jakie są cele leczenia POChP?

Celem leczenia POChP jest zmniejszenie nasilenia objawów i zmniejszenie ryzyka zostrzeń. Leczenie ma złagodzić objawy, poprawić funkcjonowanie pacjenta podczas wysiłku fizycznego i poprawić jego ogólny stan zdrowia. Zapobieganie zaostrzeniom spowalnia rozwój choroby i pomaga zmniejszyć śmiertelność.

Jak leczy się POChP?

Rozwinięta POChP nie może być wyleczona (nie ma jak cofnąć zmian, które już zaszły w drogach oddechowych), stąd leczenie trwa do końca życia. Obejmuje ono:

• całkowite zaprzestanie palenia tytoniu (jedyny sposób na spowolnienie postępu choroby),
• rehabilitację,
  • codzienną aktywność fizyczną,
  • ćwiczenia oddechowe i fizyczne,
  • edukacja,
  • wsparcie psychiczne,
  • leczenie żywieniowe,
• leczenie farmakologiczne (czyli przyjmowanie leków).

Jakie leki stosuje się w przewlekłym leczeniu POChP?

Większość leków stosuje się w postaci wziewnej, a wybór początkowego leczenia zależy od grupy POChP, do której zostanie zakwalifikowany chory. Podstawą leczenia są leki wziewne rozkurczające oskrzela, a u niektórych chorych również lek przeciwzapalny.

W zaostrzeniach a także dalszych stadiach choroby, stosuje się także sterydy, domowe leczenie tlenem i antybiotykoterapię.

PL-16656