Bostonka, czyli choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – przyczyny, diagnostyka i leczenie
- Czym jest bostonka?
- Jak przebiega bostonka?
- Na czym polega jej leczenie?
Wysypka na dłoniach, stopach i w okolicy ust – CO ROBIĆ?
Kliknij na kafelek by poznać odpowiedź!
KIEDY UDAĆ SIĘ DO LEKARZA?
Choroba dłoni, stóp i ust najczęściej przebiega łagodnie i nie wymaga niczego poza nawadnianiem i leczeniem objawowym. Należy zgłosić się do lekarza, jeżeli:
- Z uwagi na duże dolegliwości bólowe w obrębie jamy ustnej i gardła masz problem z nawadnianiem dziecka.
- Objawom towarzyszy zły stan ogólny: apatia, trudności z oddychaniem, zaburzenia świadomości.
- Masz wątpliwości lub potrzebę konsultacji.
A.
Podane informacje sugerują, że u tej dziewczynki występują objawy choroby dłoni, stóp i jamy ustnej, potocznie zwanej „bostonką”. Choroba jest samoograniczająca się, co oznacza, że objawy ustąpią w ciągu kilku dni. Jeśli dziecko jest w dobrym stanie, nie wymaga bezwzględnej konsultacji lekarskiej.
– Odpoczynek, dbanie o właściwe nawodnienie organizmu (podawaj dziecku wodę często i w małych ilościach; dla przykładu dziecko ważące 10 kg ma zapotrzebowanie na płyny wynoszące ok. 1 l, a przy 20 kg jest to 1,5 l). – Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe (np. paracetamol, ibuprofen). – Zapobieganie rozprzestrzenianiu choroby – mycie rąk, mycie lub dezynfekcja powierzchni, nieposyłanie chorego dziecka do przedszkola/szkoły.
B.
Dorośli również mogą zachorować na chorobę dłoni stop i ust („bostonkę”). Z naszych obserwacji wynika, że objawy potrafią być mocno nasilone u dorosłych. Kobiety w ciąży są często eksponowane na różne enterowirusy i przechodzą zakażenia łagodnie, nie ma przekonujących dowodów, by choroba stanowiła niebezpieczeństwo dla płodu, jednak zawsze lepiej jest unikać zakażenia.
Bostonka – czym jest i jaka jest jej przyczyna?
Czym jest choroba dłoni, stóp i jamy ustnej?
Bostonką w Polsce nazywa się chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej (ang. Hand-Foot-Mouth Disease – HFMD), czyli częstą wirusową chorobę zakaźną, która występuje głównie u dzieci i charakteryzuje się występowaniem wysypki w okolicy dłoni, stóp i jamy ustnej (jak sama nazwa wskazuje).
Uważa się, że używanie nazwy „bostonka” nie jest poprawne. Skąd więc się wzięła i dlaczego jest powszechna w naszym kraju? Nie jest to do końca jasne. Dostępne źródła podają, że w połowie XX wieku w Bostonie u dzieci rzeczywiście występowała epidemia zakaźnej choroby wysypkowej, jednak nie była to HFMD (miała odmienny charakter – dotyczyła głównie tułowia). Z punktu widzenia historycznego określenie to jest więc błędnie używane, jednak tak powszechnie (widnieje nawet na stronach rządowych – LINK), że chyba pozostaje nam tylko taki stan rzeczy zaakceptować. 🙂
Jaka jest przyczyna choroby dłoni, stop i ust („bostonki”)?
Istnieje grupa wirusów, które nazywamy enterowirusami. Zidentyfikowano ich ponad 100; są bardzo powszechne i niezwykle zakaźne (łatwo przenoszą się przez bliski kontakt z drugą osobą czy zabrudzonymi przedmiotami lub skażonym pokarmem). Przedrostek „entero-” odnosi się do jelit i ma związek ze zdolnością namnażania się wirusów w przewodzie pokarmowym. Stąd duża ich liczba wydalana jest z kałem, a „brudne ręce” są ważnym czynnikiem zakażeń.
Szacunkowe dane mówią, że w samych Stanach Zjednoczonych enterowirusy powodują od 10 do 15 milionów zakażeń rocznie. Większość zainfekowanych osób przechodzi zakażenie bezobjawowo lub z łagodnymi dolegliwościami. Wirusy te mogą powodować niespecyficzne gorączki, choroby wysypkowe, zapalenie gardła czy objawy ze strony przewodu pokarmowego. W rzadkich przypadkach zakażenia są poważne. Niektóre enterowirusy wywołują chorobę dłoni, stóp i ust.
Bostonka – objawy i leczenie
Objawy „bostonki” (choroby dłoni stóp i ust)
- Wysypka: charakterystycznym objawem HFMD jest pojawienie się małych pęcherzyków lub owrzodzeń na dłoniach, stopach oraz w okolicach jamy ustnej (również w jamie ustnej). Niekiedy lokalizują się też w innych miejscach, np. na pośladkach. Mogą być bolesne.
- Objawy ogólne: gorączka, ogólne osłabienie, bóle głowy i mięśni zwykle poprzedzają wysypkę.
- Zapalenie gardła: wirus może powodować zapalenie gardła, z występowaniem charakterystycznych pęcherzyków na jego tylnej ścianie, pęcherzyki mogą również pojawić się na śluzówce jamy ustnej.
Objawy trwają zwykle około tydzień, po czym kończą się. Chorują głównie dzieci w wieku poniżej 10 lat, ale dorośli mogą również zachorować. Choroba często występuje epidemicznie – rodzice małych dzieci często dostają informacje o „bostonce” grasującej w przedszkolu.
Leczenie
Nie znamy leczenia przyczynowego (zwalczającego wirusa), podstawowym lekarstwem jest czas – zwykle kilka dni, podczas których organizm sam pokona wirusa.
- Leczenie objawowe:
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. ibuprofen, paracetamol) mogą pomóc w łagodzeniu bólu i gorączki.
- Dbaj o nawodnienie, aby uniknąć odwodnienia (na przykład ważące 10 kg dziecko powinno wypijać ok. 1 l płynów na dzień, a ważące 20 kg – 1,5 l).
- Ograniczenie rozprzestrzeniania wirusa:
- Osoby z chorobą dłoni stóp i ust powinny pozostawać w izolacji do czasu ustąpienia objawów, aby uniknąć przenoszenia wirusa na inne osoby.
- Odpowiednia higiena (częste mycie rąk), aby uniknąć rozprzestrzeniania się wirusa.
- Konsultacja z lekarzem:
- Głównym wskazaniem do konsultacji lekarskiej może być problem z nawodnieniem dziecka w przypadku dużych dolegliwości bólowych jamy ustnej i gardła.
Objawy „bostonki” (choroby dłoni stóp i ust)
- Wysypka: charakterystycznym objawem HFMD jest pojawienie się małych pęcherzyków lub owrzodzeń na dłoniach, stopach oraz w okolicach jamy ustnej (również w jamie ustnej). Niekiedy lokalizują się też w innych miejscach, np. na pośladkach. Mogą być bolesne.
- Objawy ogólne: gorączka, ogólne osłabienie, bóle głowy i mięśni zwykle poprzedzają wysypkę.
- Zapalenie gardła: wirus może powodować zapalenie gardła, z występowaniem charakterystycznych pęcherzyków na jego tylnej ścianie, pęcherzyki mogą również pojawić się na śluzówce jamy ustnej.
Objawy trwają zwykle około tydzień, po czym kończą się. Chorują głównie dzieci w wieku poniżej 10 lat, ale dorośli mogą również zachorować. Choroba często występuje epidemicznie – rodzice małych dzieci często dostają informacje o „bostonce” grasującej w przedszkolu.
Leczenie
Nie znamy leczenia przyczynowego (zwalczającego wirusa), podstawowym lekarstwem jest czas – zwykle kilka dni, podczas których organizm sam pokona wirusa.
- Leczenie objawowe:
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. ibuprofen, paracetamol) mogą pomóc w łagodzeniu bólu i gorączki.
- Dbaj o nawodnienie, aby uniknąć odwodnienia (na przykład ważące 10 kg dziecko powinno wypijać ok. 1 l płynów na dzień, a ważące 20 kg – 1,5 l).
- Ograniczenie rozprzestrzeniania wirusa:
- Osoby z chorobą dłoni stóp i ust powinny pozostawać w izolacji do czasu ustąpienia objawów, aby uniknąć przenoszenia wirusa na inne osoby.
- Odpowiednia higiena (częste mycie rąk), aby uniknąć rozprzestrzeniania się wirusa.
- Konsultacja z lekarzem:
- Głównym wskazaniem do konsultacji lekarskiej może być problem z nawodnieniem dziecka w przypadku dużych dolegliwości bólowych jamy ustnej i gardła.
Masz pytania do lekarzy?
Poznaj nasze kursy, które zbierają rzetelne informacje o leczeniu najczęstszych infekcji a także pozwolą Ci zadawać pytania lekarzom. Ucz się razem z nami! 😊
- Jak skutecznie leczyć katar, kaszel i ból gardła u dziecka?
- Jak opanować biegunkę i jelitówkę u dziecka?
- Kiedy trzeba zgłosić się z dzieckiem do lekarza?
- Jak skutecznie leczyć katar, ból gardła, gorączkę i zatoki?
- Jakie preparaty mogą zaszkodzić zdrowiu?
- Kiedy należy pilnie zgłosić się do lekarza?
Zapisz się do naszego newslettera i otrzymuj materiały edukacyjne, informacje o nowych artykułach, kursach i zniżkach.
Źródła
- M.R. Alam i in., A Rare Presentation of Hand, Foot, and Mouth Disease During Pregnancy, „Cureus” 2022, tom 14, nr 8.
- Choroba dłoni, stóp i ust (choroba bostońska), GIS, gov.pl.
- Enterovirus, IDPH, dph.illinois.gov.
- E. Kuchar, Zakażenia wywołane przez wirusy Coxsackie, Medycyna Praktyczna, mp.pl.
- M. Okarska-Napierała, Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej o typowym i nietypowym przebiegu, Po Dyplomie, podyplomie.pl.
- W. Sinclair, M. Omar, Enterovirus, StatPearls, ncbi.nlm.nih.gov.
- L. Szenborn, M. Wiercińska, Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, Medycyna Praktyczna, mp.pl.