Gorączka u dziecka i niemowlaka
- Jakie są najczęstsze przyczyny gorączki u dzieci i niemowląt?
- Kiedy należy pilnie zgłosić się z gorączkującym dzieckiem do szpitala lub lekarza?
- Jak leczyć gorączkę u dziecka?
DZIECKO MA GORĄCZKĘ – CO ROBIĆ?
Kliknij na kafelek by poznać odpowiedź!
Natychmiast szukaj pomocy medycznej, jeśli Twoje dziecko gorączkuje oraz:
- Ma mniej niż 3 miesiące.
- Nie reaguje na bodźce (głos, dotyk), jest wiotkie, nie budzi się bądź zasypia od razu po wybudzeniu, zachowuje się nietypowo (na przykład jest nadmiernie pobudzone, agresywne, nie przestaje płakać).
- Jego skóra wygląda inaczej niż zwykle (jest blada, ziemista, sina, marmurkowa) lub ma nową wysypkę, która wygląda jak siniaki lub nie blednie pod uciskiem.
- Oddycha szybko i z dużym wysiłkiem.
- Nie możesz przygiąć jego głowy do klatki piersiowej (ma sztywny kark), występują drgawki lub inne objawy neurologiczne (np. ma niedowład nóżki, przewraca się, ma problemy z mówieniem).
- Gorączce towarzyszą nasilone objawy z innych narządów, np. silny ból brzucha, ból jądra, ból stawu, obrzęk okolicy twarzy lub ucha.
- Dziecko odwadnia się, nie chce pić, oddaje znacznie mniej moczu niż zazwyczaj.
GORĄCZKA – DEFINICJA I PODSTAWOWE INFORMACJE
Czym jest „gorączka u dziecka”?
Gorączka u dziecka jest stanem, który często budzi niepokój u rodziców. Gorączkę definiujemy jako zmierzoną temperaturę ciała powyżej 38 stopni Celsjusza. Tyle pokazał termometr? To znaczy, że mamy do czynienia z gorączką! Jest to oczywiście uproszczenie, ponieważ wartości mogą się różnić w zależności od sposobu pomiaru (wartości pod pachą, w ustach, na skórze lub uchu mogą się nieznacznie różnić), jednak na potrzeby wykorzystania tych informacji przez rodziców nie będziemy tematu komplikować. 🙂
Skąd bierze się gorączka?
W naszym mózgu, w strukturze zwanej podwzgórzem, mamy ośrodek termoregulacji, który działa jak termostat. Na podstawie informacji uzyskiwanych z organizmu reguluje on temperaturę naszego ciała i prawidłowo utrzymuje ją w granicach około 36,4–37 stopni.
Gdy w naszym organizmie toczy się jakaś infekcja, termostat przestawia się na wyższą temperaturę, a organizm zaczyna wytwarzać ciepło (stąd gdy rośnie nam temperatura, to mogą pojawić się drżenia mięśni). Jest to swego rodzaju wszczęcie alarmu, który pobudza nasz układ odpornościowy do działania. Z ewolucyjnego punktu widzenia jest to więc zjawisko korzystne. Gorączka jest sygnałem, że nasz organizm z czymś walczy, a nie chorobą samą w sobie.
Jakie są przyczyny gorączki u dzieci i niemowląt?
Przyczyn występowania gorączki jest bardzo, bardzo dużo. W zdecydowanej większości za gorączką kryją się łagodne, samoograniczające się infekcje wirusowe – jak na przykład przeziębienie, które leczymy jedynie objawowo. Nie są więc wtedy powodem do większego niepokoju.
Gorączka może pojawić się przed wystąpieniem objawów infekcji lub w trakcie. Czasem musimy wykazać się nerwami ze stali. W niektórych łagodnych chorobach wirusowych, jak chociażby gorączka trzydniowa (inaczej: rumień nagły), podwyższenie temperatury może utrzymywać się do 5–6 dni przed pojawieniem się wysypki.
Rzadziej za gorączką kryją się groźniejsze choroby, w szczególności zakażenia bakteryjne, które wymagają rozpoznania oraz leczenia i które w skrajnych przypadkach mogą zagrażać zdrowiu (lub nawet życiu) dziecka. Należą do nich zapalenia płuc czy zakażenia układu moczowego. Gorączka w końcu może być objawem innych schorzeń, nawet tych niezwiązanych z infekcjami (na przykład zaburzeń układu odpornościowego).
Ważne jest, aby umieć wyłapać w porę sygnały, że coś poważnego się może się dziać. Sygnały te nazywamy czerwonymi flagami i wymieniliśmy je na górze strony, w czerwonej ramce.
Przyczyn występowania gorączki jest bardzo, bardzo dużo. W zdecydowanej większości za gorączką kryją się łagodne, samoograniczające się infekcje wirusowe – jak na przykład przeziębienie, które leczymy jedynie objawowo. Nie są więc wtedy powodem do większego niepokoju.
Gorączka może pojawić się przed wystąpieniem objawów infekcji lub w trakcie. Czasem musimy wykazać się nerwami ze stali. W niektórych łagodnych chorobach wirusowych, jak chociażby gorączka trzydniowa (inaczej: rumień nagły), podwyższenie temperatury może utrzymywać się do 5–6 dni przed pojawieniem się wysypki.
Rzadziej za gorączką kryją się groźniejsze choroby, w szczególności zakażenia bakteryjne, które wymagają rozpoznania oraz leczenia i które w skrajnych przypadkach mogą zagrażać zdrowiu (lub nawet życiu) dziecka. Należą do nich zapalenia płuc czy zakażenia układu moczowego. Gorączka w końcu może być objawem innych schorzeń, nawet tych niezwiązanych z infekcjami (na przykład zaburzeń układu odpornościowego).
Ważne jest, aby umieć wyłapać w porę sygnały, że coś poważnego się może się dziać. Sygnały te nazywamy czerwonymi flagami i wymieniliśmy je na górze strony, w czerwonej ramce.
CZY GORĄCZKĘ KONIECZNIE TRZEBA „ZBIJAĆ”?
Tak, jak już powiedzieliśmy, jest to mechanizm mobilizujący nasz układ odpornościowy. Niektóre badania wskazują, że zbijanie gorączki może przedłużać czas trwania choroby. Najczęściej jednak leki przeciwgorączkowe podajemy. Z jednej prostej przyczyny: podobnie jak u dorosłego, gorączka u dziecka może powodować uczucie rozbicia, ból głowy czy osłabienie. Lekarstwa sprawią, że dziecko po prostu się lepiej poczuje.
Inne sytuacje, w których walczymy z gorączką:
- Jeśli gorączka sprawia, że dziecko widocznie źle się czuje, jest apatyczne, nie chce przyjmować płynów.
- W gorączce serce szybciej bije, co może zwiększać jego obciążenie – dzieci z wadami układu sercowo-naczyniowego powinny mieć zbijaną gorączkę.
- U dzieci, które są predysponowane do drgawek gorączkowych.
Czego nie robić przy gorączce:
- Nie podawaj aspiryny dzieciom do 12. roku życia.
- Nie przegrzewaj ani nie wychładzaj dziecka, unikaj nakładania zbyt wielu ubrań czy przykrywania kilkoma warstwami pościeli.
Tak, jak już powiedzieliśmy, jest to mechanizm mobilizujący nasz układ odpornościowy. Niektóre badania wskazują, że zbijanie gorączki może przedłużać czas trwania choroby. Najczęściej jednak leki przeciwgorączkowe podajemy. Z jednej prostej przyczyny: podobnie jak u dorosłego, gorączka u dziecka może powodować uczucie rozbicia, ból głowy czy osłabienie. Lekarstwa sprawią, że dziecko po prostu się lepiej poczuje.
Inne sytuacje, w których walczymy z gorączką:
- Jeśli gorączka sprawia, że dziecko widocznie źle się czuje, jest apatyczne, nie chce przyjmować płynów.
- W gorączce serce szybciej bije, co może zwiększać jego obciążenie – dzieci z wadami układu sercowo-naczyniowego powinny mieć zbijaną gorączkę.
- U dzieci, które są predysponowane do drgawek gorączkowych.
Czego nie robić przy gorączce:
- Nie podawaj aspiryny dzieciom do 12. roku życia.
- Nie przegrzewaj ani nie wychładzaj dziecka, unikaj nakładania zbyt wielu ubrań czy przykrywania kilkoma warstwami pościeli.
Zapisz się do naszego newslettera i otrzymuj materiały edukacyjne, informacje o nowych artykułach, kursach i zniżkach.
Ucz się zdrowia z darmowymi kursami!
Poznaj niezbędną wiedzę, która da Ci poczucie kompetencji i oszczędzi samodzielnego poszukiwania odpowiedzi.
- Jak działa tarczyca i co oznaczają badania TSH, fT3, fT4 i USG? Czym jest niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto? Leki i diety: bezlaktozowa, bezglutenowa, przeciwzapalna, goitrogeny, suplementy.
- Dlaczego wykonuje się badania krwi, moczu i badania obrazowe? Jak się do nich przygotować i jak przebiegają? Co oznaczają wyniki badań i ich zaburzenia?
- Jak leczyć katar, kaszel i ból gardła i biegunkę u dziecka? Kiedy zgłosić się do lekarza?
- Czym są i jak krok po kroku przebiegają: narkoza, znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe? Co dzieje się podczas operacji?
- Czym jest i jak objawia się nadciśnienie? Jak mu zapobiegać? Jak mierzyć ciśnienie? Jak leczyć nadciśnienie - rola leków oraz zmiany stylu życia (w tym diety).
- Jak skutecznie leczyć katar, ból gardła, gorączkę i zatoki? Jakich preparatów nie warto kupować? Czym różnią się od siebie infekcje? Kiedy i na co warto się szczepić?
Źródła
- J.R. Avner, Ostra gorączka, „Pediatria po Dyplomie” 2009, tom 13, nr 5, podyplomie.pl.
- R. Hague, Postępowanie u dziecka z gorączką. Gorączka u dzieci – przyczyny, badanie i ocena pacjenta, wskazania do konsultacji, Medycyna Praktyczna, mp.pl.
- A. Helman, S. Reid, G. Neto, Pediatric Fever Without A Source. Emergency Medicine Cases [podcast], emergencymedicinecases.com.
- A. Mania, Gorączka u dzieci – diagnostyka i leczenie, Forum Pediatrii Praktycznej, forumpediatrii.pl.
- Pediatria, red. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, t. 1–2, wyd. 2, Warszawa 2018.
- Poradnik dyżuranta. Pediatria, red. P. Buda, R. Grenda, wyd. 2, Warszawa 2021.