Ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci
- Czym jest ostre zapalenie ucha środkowego u dzieci?
- Jak się objawia i jak je leczyć?
- Kiedy należy zgłosić się z dzieckiem do lekarza?
MOJE DZIECKO BOLI UCHO – CO ROBIĆ?
Kliknij na kafelek by poznać odpowiedź!
KIEDY UDAĆ SIĘ DO LEKARZA?
Ostre zapalenie ucha środkowego najczęściej ma łagodny przebieg, w rzadkich sytuacjach mogą pojawić się jednak poważne komplikacje. Zgłoś się pilnie do lekarza lub zadzwoń pod 112, jeśli dziecko:
- Nie reaguje na bodźce (głos, dotyk), jest wiotkie, nie budzi się lub od razu zasypia po wybudzeniu bądź zachowuje się nietypowo (na przykład jest nadmiernie pobudzone, agresywne, nie przestaje płakać).
- Jego skóra wygląda inaczej niż zwykle (jest blada, ziemista, sina, marmurkowa) lub dziecko ma nową wysypkę, która wygląda jak siniaki lub nie blednie pod uciskiem.
- Oddycha szybko i z dużym wysiłkiem.
- Ma sztywny kark (gdy leży, nie możesz przygiąć jego głowy do klatki piersiowej), drgawki lub niepokojące objawy, których wcześniej nie miało (np. nie może ruszać nóżką, nie ma w niej czucia albo czuje w niej mrowienie).
- Okolica ucha jest wyraźnie spuchnięta, zaczerwieniona, ucho odstaje.
- W Twojej ocenie dziecko wygląda źle.
Definicja ostrego zapalenia ucha środkowego
Czym jest ucho środkowe?
Gdybyśmy zajrzeli do ucha przeciętnej osoby, to na końcu przewodu słuchowego ujrzelibyśmy cieniutką membranę zwaną błoną bębenkową. Tuż za nią znajduje się ucho środkowe. Jest to niewielka przestrzeń w czaszce wypełniona głównie powietrzem. Zadaniem ucha środkowego jest przewodzenie i wzmacnianie fal dźwiękowych z otoczenia, bierze więc ono udział w procesie słyszenia. Gdy w uchu środkowym rozwinie się stan zapalny – na przykład na skutek infekcji wirusowej – to stan ten nazywamy: ostrym zapaleniem ucha środkowego (OZUŚ).
Czym jest ostre zapalenie ucha środkowego i jakie są jego przyczyny?
OZUŚ jest bardzo częstą chorobą wieku dziecięcego, występuje u większości dzieci do 3. roku życia i dopiero po 7. roku życia częstość występowania zauważalnie spada. Zazwyczaj choroba trwa kilka dni, ma łagodny przebieg i nie powoduje komplikacji. Niestety u niektórych dzieci zapalenia mogą nawracać, trwać zbyt długo lub doprowadzić do powstania powikłań.
Zapalenia ucha środkowego mają silny związek z infekcjami górnych dróg oddechowych i zwykle występują 2–3 dni po pierwszych objawach przeziębienia (katar, stan podgorączkowy, osłabienie). Najczęściej więc OZUŚ występuje w okresie jesienno-zimowym, a największe ryzyko jego rozwinięcia będą miały dzieci uczęszczające do żłobka czy przedszkola lub posiadające rodzeństwo w wieku 3–7 lat.
Objawy ostrego zapalenia ucha środkowego
Wstęp
W tym miejscu musimy wspomnieć o innym ważnym elemencie ucha środkowego – tak zwanej trąbce słuchowej (Eustachiusza). Jest to kanał, którym ucho środkowe łączy się z gardłem, głównie po to, by wyrównywać ciśnienia i umożliwiać odpływ wydzieliny z ucha.
Podczas wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych dochodzi do stanu zapalnego w obrębie śluzówek nosa, gardła, ale też właśnie trąbki słuchowej. Ten stan zapalny sprzyja namnażaniu bakterii, które naturalnie zasiedlają błonę śluzową gardła. W ten sposób wirusy torują drogę bakteriom, by te mogły „wejść” do ucha. Do tego dochodzi obrzęk trąbki słuchowej, która staje się niedrożna i przestaje spełniać swoją funkcję.
Typowe objawy
W uchu środkowym namnażają się więc bakterie, dochodzi do stanu zapalnego, wytwarza się duża ilość wydzieliny, która nie może się ewakuować. W uchu środkowym rośnie ciśnienie, które powoduje ból, może nawet spowodować pęknięcie błony bębenkowej i wyciek z ucha. Do tego często pojawia się gorączka, objawy przeziębienia (katar kaszel, złe samopoczucie) czy upośledzenie słuchu.
Czas trwania objawów
Zakażenie ma więc charakter mieszany wirusowo-bakteryjny. Jeśli dominują wirusy, to objawy zwykle mają mniejsze nasilenie i ustępują w ciągu 2–3 dni (większość), antybiotyki wtedy nie są konieczne. A jeśli prym wiodą bakterie, to symptomy są bardziej nasilone, a podanie antybiotyku będzie wskazane.
Wstęp
W tym miejscu musimy wspomnieć o innym ważnym elemencie ucha środkowego – tak zwanej trąbce słuchowej (Eustachiusza). Jest to kanał, którym ucho środkowe łączy się z gardłem, głównie po to, by wyrównywać ciśnienia i umożliwiać odpływ wydzieliny z ucha.
Podczas wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych dochodzi do stanu zapalnego w obrębie śluzówek nosa, gardła, ale też właśnie trąbki słuchowej. Ten stan zapalny sprzyja namnażaniu bakterii, które naturalnie zasiedlają błonę śluzową gardła. W ten sposób wirusy torują drogę bakteriom, by te mogły „wejść” do ucha. Do tego dochodzi obrzęk trąbki słuchowej, która staje się niedrożna i przestaje spełniać swoją funkcję.
Typowe objawy
W uchu środkowym namnażają się więc bakterie, dochodzi do stanu zapalnego, wytwarza się duża ilość wydzieliny, która nie może się ewakuować. W uchu środkowym rośnie ciśnienie, które powoduje ból, może nawet spowodować pęknięcie błony bębenkowej i wyciek z ucha. Do tego często pojawia się gorączka, objawy przeziębienia (katar kaszel, złe samopoczucie) czy upośledzenie słuchu.
Czas trwania objawów
Zakażenie ma więc charakter mieszany wirusowo-bakteryjny. Jeśli dominują wirusy, to objawy zwykle mają mniejsze nasilenie i ustępują w ciągu 2–3 dni (większość), antybiotyki wtedy nie są konieczne. A jeśli prym wiodą bakterie, to symptomy są bardziej nasilone, a podanie antybiotyku będzie wskazane.
Diagnostyka i leczenie ostrego zapalenia ucha środkowego
Jak lekarz diagnozuje OZUŚ?
Podczas wizyty w gabinecie lekarz przeprowadzi z Tobą wywiad, dopytując o objawy infekcji górnych dróg oddechowych (katar, kaszel, ból gardła, osłabienie) w dniach poprzedzających ból ucha. Następnie zbada dziecko, poszukując objawów infekcji górnych dróg oddechowych, a także zajrzy do uszu dziecka specjalnym narzędziem – otoskopem.
Znaczenie badania otoskopowego
Badanie otoskopowe to bezbolesne badanie, jednak często niekomfortowe dla dziecka. Lekarz poprosi Cię o przytrzymanie nóg dziecka i jego głowy – nie zdziw się, to pomoże sprawnie przeprowadzić badanie. Samo badanie pozwala obejrzeć błonę bębenkową, a także przewód słuchowy zewnętrzny. Zmiany w ich obrębie pozwalają lekarzowi potwierdzić ostre zapalenie ucha środkowego.
Leczenie ostrego zapalenia ucha środkowego
Leczenie farmakologiczne – objawowe i antybiotyki
W przypadku pojawienia się objawów OZUŚ u dziecka, jeśli jest ono w dobrym stanie i nie ma wskazań do natychmiastowego podania antybiotyku (patrz: ścieżki postępowania wyżej), to można podać mu lek przeciwbólowy i poczekać.
W przypadku braku poprawy lub pogorszenia na następny dzień, skontaktuj się z lekarzem, który zaproponuje dalsze leczenie.
Leczenie farmakologiczne – objawowe i antybiotyki
W przypadku pojawienia się objawów OZUŚ u dziecka, jeśli jest ono w dobrym stanie i nie ma wskazań do natychmiastowego podania antybiotyku (patrz: ścieżki postępowania wyżej), to można podać mu lek przeciwbólowy i poczekać.
W przypadku braku poprawy lub pogorszenia na następny dzień, skontaktuj się z lekarzem, który zaproponuje dalsze leczenie.
Zapisz się do naszego newslettera i otrzymuj materiały edukacyjne, informacje o nowych artykułach, kursach i zniżkach.
Ucz się zdrowia z darmowymi kursami!
Poznaj niezbędną wiedzę, która da Ci poczucie kompetencji i oszczędzi samodzielnego poszukiwania odpowiedzi.
- Jak działa tarczyca i co oznaczają badania TSH, fT3, fT4 i USG? Czym jest niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto? Leki i diety: bezlaktozowa, bezglutenowa, przeciwzapalna, goitrogeny, suplementy.
- Dlaczego wykonuje się badania krwi, moczu i badania obrazowe? Jak się do nich przygotować i jak przebiegają? Co oznaczają wyniki badań i ich zaburzenia?
- Jak leczyć katar, kaszel i ból gardła i biegunkę u dziecka? Kiedy zgłosić się do lekarza?
- Czym są i jak krok po kroku przebiegają: narkoza, znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęczynówkowe? Co dzieje się podczas operacji?
- Czym jest i jak objawia się nadciśnienie? Jak mu zapobiegać? Jak mierzyć ciśnienie? Jak leczyć nadciśnienie - rola leków oraz zmiany stylu życia (w tym diety).
- Jak skutecznie leczyć katar, ból gardła, gorączkę i zatoki? Jakich preparatów nie warto kupować? Czym różnią się od siebie infekcje? Kiedy i na co warto się szczepić?
Źródła
- K. Amernik, Ostre zapalenie ucha środkowego i jego powikłania u dzieci, Forum Pediatrii Praktycznej, forumpediatrii.pl.
- E. Hassmann-Poznańska, Ostre zapalenie ucha środkowego u dziecka, Medycyna Praktyczna, mp.pl.
- A. Jamal, Etiology, Diagnosis, Complications, and Management of Acute Otitis Media in Children, „Cureus” 2022, tom 14, nr 8.
- Pediatria, red. W. Kawalec, R. Grenda, M. Kulus, t. 1–2, wyd. 2, Warszawa 2018.
- Poradnik dyżuranta. Pediatria, red. P. Buda, R. Grenda, wyd. 2, Warszawa 2021.
- Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, red. W. Hryniewicz, P. Albrecht, A. Radzikowski, Warszawa 2016, antybiotyki.edu.pl.